Geraffineerde vs ongeraffineerde olijfolie: het verschil uitgelegd

Sta je in de winkel en zie je verschillende soorten olijfolie? De ene fles belooft "extra vierge", de andere is simpelweg "olijfolie". Wat is eigenlijk het verschil? En belangrijker: maakt het uit welke je kiest? Jazeker! Het verschil tussen geraffineerde en ongeraffineerde olijfolie is groot, van de manier waarop ze worden gemaakt tot wat ze voor je gezondheid doen.

Wat is ongeraffineerde olijfolie?

Ongeraffineerde olijfolie is olijfolie in zijn puurste vorm. De beste en meest bekende variant is extra vierge olijfolie. Deze wordt direct uit verse olijven geperst, zonder verhitting of chemische behandeling. Het is eigenlijk gewoon vers geperst olijvensap.

Het productieproces is simpel: olijven worden geplukt, gewassen en binnen 24 uur mechanisch geperst bij lage temperatuur (onder de 27°C). Dit heet ook wel "koudpersen". Door deze voorzichtige manier van persen blijven alle waardevolle stoffen behouden: polyfenolen, vitamine E, vitamine K en de kenmerkende smaak.

Extra vierge olijfolie heeft ook een hele lage zuurgraad van maximaal 0,8%. Dit betekent dat de olijven van topkwaliteit waren en direct na de oogst zijn verwerkt. Hoe lager de zuurgraad, hoe beter de kwaliteit.

Wat is geraffineerde olijfolie?

Geraffineerde olijfolie is een heel ander verhaal. Dit is olijfolie die chemisch is bewerkt om geuren, smaken en kleuren te verwijderen. Het wordt vaak gemaakt van olijven van mindere kwaliteit of van olijfolie die te zuur was om als extra vierge verkocht te worden.

Het raffinage proces gebruikt hitte (soms tot 200°C) en chemicaliën om de olie te "zuiveren". Dit klinkt misschien goed, maar daardoor verdwijnen ook alle waardevolle stoffen. De polyfenolen breken af, veel vitamines gaan verloren en de natuurlijke smaak verdwijnt.

Het resultaat is een neutrale, smaakloze olie die langer houdbaar is en een hoger rookpunt heeft. Die langere houdbaarheid komt doordat er veel minder polyfenolen in zitten die kunnen oxideren. Omdat de olie zo neutraal is, wordt er vaak een klein beetje extra vierge olijfolie doorheen gemengd om toch weer wat smaak en kleur te krijgen. Dit verkopen ze dan als "olijfolie" of "pure olijfolie" - niet te verwarren met extra vierge.

De belangrijkste verschillen op een rij

Nu je weet hoe beide soorten olijfolie worden gemaakt, wordt het tijd om ze naast elkaar te zetten. De verschillen zijn groter dan je denkt en gaan veel verder dan alleen de prijs. 

Hoe zit het met de gezondheidsvoordelen?

Ongeraffineerde extra vierge olijfolie bevat alle natuurlijke antioxidanten, polyfenolen en vitamines. Olijfoliefenolen dragen bij tot de bescherming van bloedlipiden tegen oxidatieve schade.* Ook oliezuur, het hoofdbestanddeel van olijfolie, draagt bij tot de instandhouding van normale cholesterolgehalten in het bloed.*

Geraffineerde olijfolie heeft het grootste deel van deze waardevolle stoffen verloren tijdens het verwerkingsproces. Je krijgt wel de vetzuren, maar veel minder antioxidanten en polyfenolen. Voor de gezondheidsvoordelen waar olijfolie om bekend staat, heb je dus echt ongeraffineerde extra vierge olijfolie nodig. 

Wanneer gebruik je welke olijfolie?

Voor de meeste toepassingen is extra vierge olijfolie de beste keuze. Je kunt het gebruiken voor:

• Salades en dressings;
• Over gegrilde groenten;
• Door pasta;
• Als dip met brood;
• Dagelijks als shot voor je gezondheid.

Extra vierge olijfolie heeft een rookpunt van ongeveer 160-190°C. Voor gewoon bakken zoals groenten sautéren of vis bakken is dit prima, zolang je het vuur niet te hoog zet.

Geraffineerde olijfolie heeft een hoger rookpunt (ongeveer 220-240°C), waardoor het beter tegen hitte kan. Maar als je toch op zulke hoge temperaturen gaat koken of frituren, kun je beter kiezen voor kokosolie, ghee of roomboter. 

Extra vierge olijfolie is op zijn lekkerst als je het koud gebruikt. Dus niet mee bakken, maar gewoon door je eten of erover. Zo proef je de volle smaak en houd je alle waardevolle stoffen intact. Dat is waar deze olie echt voor bedoeld is.

Hoe herken je de beste ongeraffineerde olijfolie?

Het lastige is dat gewone "olijfolie" er vaak precies zo uitziet als extra vierge olijfolie. Maar het verschil is enorm. Zo weet je zeker dat je ongeraffineerde olijfolie koopt:

• Check het etiket goed: er moet letterlijk "extra vierge" of "extra virgin" op staan. Staat er alleen "olijfolie" of "pure olijfolie"? Dan is het geraffineerd. Ook "koudgeperst" is een goed teken. Bekijk ook de oogstdatum; hoe verser, hoe beter
  
  
• Let op de verpakking: kies voor een donkere fles of blik. Licht breekt de waardevolle polyfenolen af, dus goede producenten beschermen hun olie tegen licht. Zit het in een heldere fles? Dan is de kans groot dat het niet de beste kwaliteit is.
  
  
• Test de smaak: dit is de zekerste manier om het te weten. Goede extra vierge olijfolie heeft een duidelijke smaak: fruitig, soms licht bitter, vaak met een peperige afdronk die even in je keel prikt. Dat prikkende gevoel zijn de polyfenolen aan het werk! Smaakt het naar niks? Dan is het waarschijnlijk geraffineerd of van slechte kwaliteit.
  
  
• Kijk naar de herkomst: staat er duidelijk waar de olijven vandaan komen? Goede producenten zijn hier trots op. Sardinië, een Blue Zone, staat bijvoorbeeld bekend om topkwaliteit olijfolie met veel polyfenolen door het unieke klimaat. Staat er alleen "Geproduceerd in de EU"? Dan is het vaak een mengsel van verschillende oliën.
  
  
• Let op de prijs: extra vierge olijfolie van goede kwaliteit kan niet spotgoedkoop zijn. Als je een fles ziet voor een paar euro, is het bijna zeker geen echte extra vierge. Kwaliteit heeft zijn prijs.

Tot slot

Het verschil tussen geraffineerde en ongeraffineerde olijfolie is enorm. Waar extra vierge olijfolie puur natuur is met alle gezondheidsvoordelen intact, is geraffineerde olijfolie een industrieel bewerkt product dat het grootste deel van zijn waarde heeft verloren.

Voor je dagelijkse gebruik is de keuze daarom simpel: ga voor ongeraffineerde extra vierge olijfolie van goede kwaliteit. Let op het etiket, kies voor een donkere fles en kijk naar de oogstdatum. Onderzoek toont aan dat je dagelijks 20 gram nodig hebt om maximaal te profiteren van alle gezondheidsvoordelen; dat is ongeveer anderhalve eetlepel per dag.

Klinkt dat makkelijk? In de praktijk vergeet je het vaak, is het niet lekker om pure olijfolie te drinken of meet je het niet precies af. Daarom hebben we Olivious ontwikkeld: één olijfshot bevat exact 20 gram hoogwaardige extra vierge olijfolie uit Sardinië. Door onze unieke formule heeft het een zachte, romige smaak zonder bittere nasmaak. Zo krijg je elke dag je perfecte dosis, zonder gedoe.

*Goedgekeurde gezondheidsclaims van de EFSA. Het gunstige effect van olijfoliefenolen wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 20 gram olijfolie.